مقدار فرسایش آبی خاک کشور، براساس نقشه ی شدت فرسایش تهیه شده در پژوهشکده ی حفاظت خاک و آبخیزداری با کاربرد روش توان فرسایش (EPM)، 976 میلیون تن در سال برآورد شده است. این نقشه از نظر شناسایی مناطق حساس تر به فرسایش در هر منطقه، مناسب است، ولی مقادیر برآوردی مدل، نیاز به واسنجی با مقادیر مشاهده ای را دارد که براساس آمار رسوب 276 آبخیز کشور انجام شده است. کمینه و بیشینه ی رسوب دهی سالانه ی مشاهده ای، به ترتیب 4 و 5591، و رسوب دهی سالانه ی برآوردی با مدل، به ترتیب 31 و 2946 تن در کیلومترمربع به دست آمد. نسبت اصلاحی در هشت منطقه ی همگن، با تقسیم میانه ی مقادیر متناظر رسوب مشاهده ای به برآوردی، از 57/0 تا 43/1 محاسبه شد. با اعمال ضریب اصلاحی، مقادیر فرسایش سالانه به تفکیک مناطق همگن محاسبه شد که بیشترین و کمترین میانه به ترتیب با 1063 و 130 تن در کیلومترمربع، به آبخیزهای دریای عمان (منطقه ی 8) و کویرها (منطقه ی 6) تعلق دارد. مقدار فرسایش سالانه ی کشور، 895 میلیون تن (معادل 5/5 تن در هکتار در سال) برآورد شد که بیشترین و کمترین سهم به ترتیب به منطقه ی 8 (33%) و منطقه ی 1 یا ساحلی خزر (5/2%) مربوط است؛ همچنین، ملاحظه شد که برخلاف انتظار، رسوب دهی ویژه ی مشاهده ای با افزایش مساحت، اضافه می شود که دلایل احتمالی آن در متن ارائه شده است.

در این تحقیق، علل وقوع فرسایش آبی در مسیرهای چوبکشی جنگل مورد مطالعه قرار گرفته است. در این رابطه، مسیرهای چوبکشی واقع در سری های پهنه کلا و ارزفون از جنگل های زیر پوشش شرکت صنایع چوب و کاغذ مازندران بررسی شد. به این منظور 32 پروفیل عرضی به صورت انتخابی در 10 مسیر برداشت شد و اثر مشخصه هایی چون موجودی در هکتار، پوشش کف جنگل، شیب طولی و طول مسیر چوبکشی، تاج پوشش، جنس خاک، سطح آبگیر هر پروفیل و شیب آن بر شکل تغییرات خاک مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین مقدار فرسایش آبی با عامل فاصله پروفیل از مبدا، موجودی در هکتار و پوشش کف جنگل رابطه خطی معنی داری وجود ندارد، اما مقدار فرسایش آبی با عامل مساحت آبگیر، شیب طولی مسیر و شیب سطح آبگیر در سطح احتمال 1 درصد و با عامل طول مسیر و تعداد در هکتار در سطح احتمال 5 درصد همبستگی مثبت دارد. همچنین مناطقی که دارای تاج پوشش باز، زیر اشکوب لاشبرگی و بافت خاک رسی بودند، بیشترین فرسایش آبی را نشان دادند.

به منظور حفاظت از منابع خاک و آب باید نواحی فرسایش پذیر حوضه های آبخیز شناسایی گردند تا بتوان با برنامه ریزی در قالب طرح های حفاظت خاک یا آبخیزداری، از تخریب بیشتر اراضی جلوگیری و فرسایش را کنترل نمود. بر این اساس، تحقیق حاضر با هدف کلاس بندی و پهنه بندی نواحی حساس به فرسایش آبی در حوضه آبخیز هروی با استفاده از منحنی یول استورم انجام شده است. در این مطالعه، 10 زیرحوضه بر اساس سطوح تغذیه آبراهه ها جدا شد. تغییرات مکانی مشخصه های خاک زیرحوضه ها شامل بافت و میانگین اندازه قطر ذرات به روش قرائت کامل هیدرومتر اندازه گیری گردید و حداکثر سرعت پتانسیل خروجی زیرحوضه ها نیز بر اساس خصوصیات هر زیرحوضه محاسبه شد. سپس وضعیت فرسایش و رسوب در حوضه ها و زیرحوضه ها با استفاده از منحنی یول استورم (بر اساس میانگین اندازه قطر ذرات رسوب و سرعت پتانسیل خروجی) بررسی و به طور مقایسه ای از لحاظ فرسایش پذیری کلاس بندی شد. نهایتا نقشه پهنه بندی نواحی حساس به فرسایش آبی منطقه مورد مطالعه به دست آمد. نتایج به دست آمده نشان داد که قسمت های بالادست و کناری حوضه، شامل زیرحوضه شماره 4 (8.94 درصد از اراضی)، فرسایش پذیری خیلی زیاد و زیرحوضه های شماره 1 و 9 (36.94 درصد از اراضی) فرسایش پذیری زیاد دارند. این نواحی اغلب دارای شیب زیاد و فاقد پوشش گیاهی یا دارای پوشش گیاهی ضعیف (مانند مراتع ضعیف و زراعت دیم) هستند، لذا ارائه راهکارهای مناسب جهت جلوگیری از فرسایش بیشتر در آن ها الزامی است.

فرسایش خاک به عنوان یک فرایند ژئومورفیک علاوه بر تلفات خاک، اثرات شدیدی بر تنوع زیستی خاک دارد. دینامیک تنوع زیستی خاک می تواند شاخصی برای ارزیابی میزان سازگاری اکوسیستم ها در برابر تغییرات محیطی باشد. از آنجا که اکوسیستم-های خشک و نیمه خشک نقش مهمی در انتشار کربن به اتمسفر دارند، عملکرد فرآیندهای فرسایشی می تواند شرایطی را برای توقیف کربن و متعاقباً اثرات مثبت در راستای افزایش سازگاری این اکوسیستم ها در برابر تغییرات محیطی فراهم آورد. در این مطالعه با هدف بررسی اثرات فرسایش آبی بر تنوع میکروبی خاک، نمونه های خاک از بخش های مختلف سه مخروط افکنه برای اندازه گیری فعالیت های آنزیمی، کربن زیست توده میکروبی، کربن آلی، کربن آلی ناپایدار (محلول)، توزیع اندازه ذرات خاک و رطوبت خاک برداشت شد. نتایج نشان داده است، میزان کربن آلی و نیتروژن کل در سایت های رسوبی به طور معنی داری کمتر از سایت های فرسایشی بوده است. در حالی که بیشترین میزان کربن آلی محلول و کربن زیست توده میکروبی در سایت های رسوبی دیده شده است. همچنین در مقایسه با سایت های فرسایشی، فعالیت آنزیم کاتالاز بیشترین مقدار را در نمونه های مربوط به سایت های رسوبی نشان داده است. براساس این یافته ها، معدنی شدن و تجزیه کربن آلی در سایت های فرسایشی و رسوبی به شدت مرتبط با تغییر در ویژگی های بیوژئوشیمیایی خاک است. به طوری که از مجموعه ویژگی های زیستی خاک، اثرگذاری کیفیت کرین در افزایش ارتجاع پذیری اکوسیستم ها بسیار مهم تر از کمیت کرین می باشد.

با هدف شناخت بهتر وضعیت فرسایش و رسوبدهی کشور، از داده های اندازه گیری فرسایش کرت و سزیم137 و رسوب سنجی رودخانه ها و مخزن سدهای حدود 1000 محل بهره گیری شد. با توجه به تفاوت های زیاد در دامنه اندازه گیری های هر روش و بین روش ها و محدود بودن داده ها در قیاس با وسعت و تنوع زیاد کشور، یافتن روشی مناسب برای توجیه علمی نتیجه ها ضروری است. از بین آماره های تمایل به مرکز، میانه مناسب ترین آماره برای داده های فرسایش/رسوبدهی انتخاب شد. میانه رسوبدهی ویژه ایستگاه های اندازه گیری که بیشتر در منطقه های کوهستانی کشور واقع اند، 336 تن در کیلومتر مربع در سال برآورد شد. با کاربرد مدل EPM اعتبارسنجی شده با رسوبدهی مشاهده ای، کل فرسایش سالانه کشور نزدیک به 900 میلیون تن (550 تن در کیلومتر مربع در سال) برآورد شد. درحالی که تلفات خاک از سطح زمین های مرتعی، جنگلی و دیمزار ها به روش کرت های اندازه گیری، اغلب بسیار کمتر از 100 تن در کیلومتر مربع در سال است، ولی در کرت های مستقر روی مارن ها، مقدارهایی تا 3500 تن در کیلومتر مربع در سال اندازه گیری شده است. نظر به اختلاف زیاد فرسایش کرت ها و رسوبدهی رودخانه ها، به احتمال زیاد سازندهای حساس، دیمزارهای شیبدار، شکل های فرسایش تشدیدی و عمیق خندقی (بیش از 4/1 میلیون هکتار) و حرکت های توده ای متعدد در منطقه های کوهستانی کشور، به همراه فرسایش کناری نقش بیشتری در رسوبدهی دارند. بررسی های محدود منشاء یابی رسوب نیز سهم بیشتر فرسایش های عمقی در تولید رسوب را تایید می کند. در بخش انتهایی مقاله، با بررسی نقشه های فرسایش و رسوبدهی و برخی داده های جهانی، نشان داده شده است که با وجود لکه هایی از منطقه های دارای فرسایش زیاد و حوضه های پر رسوب در ایران، ناحیه هایی با شرایط بسیار بحرانی تر در آسیا و جهان وجود دارد.